«Буряад Уласай арадай зүжэгшэн» гэһэн нэрэ зэргэдэ Баир Бадмаев хүртэбэ

Байгша оной июниин 18-да Буряад Уласай толгойлогшын “Буряад Уласай хүндэлэлэй нэрэ зэргэнүүдые олголго тухай” гэһэн зарлиг томилогдоо.
Намжилма Цыденова
1861

Байгша оной июниин 18-да Буряад Уласай толгойлогшын «Буряад Уласай хүндэлэлэй нэрэ зэргэнүүдые олголго тухай» гэһэн зарлиг томилогдоо. Тэрэ зарлигай ёһоор олон жэлэй туршада манай улас дотор соёл уралигай хүгжэлтэдэ өөрын тусхай хубитаяа оруулһан ажаябуулагшанарта хүндэлэлэй нэрэ зэргэнүүд олгогдоо. Тэдэнэй дунда Буряад драмын театрай зүжэгшэн Баир Бадмаев «Буряад Уласай арадай зүжэгшэн» гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртэжэ, тус театрай ажалтан энэ баяраарнь амаршалбад.

Баир Цыденбалович Бадмаев түрэл театрайнгаа тайзан дээрэ 50 гаран рольнуудые гүйсэдхэһэн ажалай намтартай. Мүнөөдэрэй байдалаар үнэншэмэ һайхан дүрэнүүдые гарган харуулгын баян дүй дүршэлтэй болоһон зүжэгшэн юм. Үргэн диапазонтай зүжэгшэн гэжэ дэмы тоологдодоггүй, юундэб гэхэдэ, зохёохы абдар соонь элдэб янзын дүрэ рольнууд олдодог: шог зугаатай, гуниг бодолтой ба лирическэшье дүрэнүүд. Олон зүжэгүүдэй голшье рольнуудые наадаһан, теэд харагшын һонорто булта тэдэнь танигдама, булта бодото ажабайдалһаа һабагшатай, тиимэһээ эльгэ сэдьхэлдэнь дулааханаар абтагдадаг.

Чингиз Айтматовай «Манкурт» гэһэн зохёолоор найруулагдаһан зүжэг соо сэрэгшын, Уильям Шекспирэй «Гамлет» соо Розенкрацэй, Саян, Эржена Жамбаловуудай «Улейн басагад» соо — бөөгэй, Саян Жамбаловай «Үнгэрһэн сагай һэбшээн» соо — Багаевай, Саян Жамбаловай «Шэнхинүүр шулуунууд» гэһэн зүжэг соо — ноёной, Юрий Кимэй «Хэн хатаниие таалахаб» гэһэн зүжэг соо — Бароной, Александр Вампиловай «Ухаанда орошогүй ушар» гэһэн зүжэг соо — Потаповай, Федор Достоевскиин «Наадан» соо — Генералай, Михаил Булгаковай «Дон Кихот» соо — герцогой рольнуудые наадаһан намтартай.

Эдэ гол рольнуудые наадахадаа, Баир Цыденбалович уран найруулагшын табиһан зорилгонуудые дууһан дүрэтэйгөөр бэелүүлжэ шадаа. Энэ амжалтань хадаа зүжэгшэнэй жэлһээ жэлдэ дадал шадабарияа улам хурсадуулжа, зүжэгшын хараа бодолоо хүгжөөжэ ябаһыень гэршэлнэ.

Һүүлэй хэдэн жэлнүүдтэ Баир Бадмаев арадай театрнуудай уран найруулагшаар амжалтатай урлана. 2013 ондо энэ дүршэлэй түрүүшын алхам хэжэ, хаба шадалаа туршаа бэлэй. Тэрэ гэһээр хори гаран зүжэгүүдые «нара харуулаа», пьесэнүүдые бии болгон зохёогоо. Олон зүжэгүүдынь элдэб театрай мүрысөөн-харалгануудта хабаадажа, амжалта туйлаһан.

   Нэрлэн тоолобол:

  • Александр Островскиин «Женитьба Бальзаминова» гэһэн пьесээр «Олзын ехэ холзо» ба «Онгон сагаан онгосо» гэһэн зүжэгүүдынь «Хурамхаанай хабар» гэһэн театральна наадан-мүрысөөнэй илагша, «Эрхим уран найруулга» гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртэһэн;
  • «Бүрэнхы соо халихараан» гэһэн пьесэнь Буряад Улас дотор үнгэргэгдэдэг театрай мүрысөөнэй дипломант;
  • Т. Минулинай пьесээр «Үлгын дуун» гэһэн зүжэгынь Буряад Уласай хэмжээндэ үнгэргэгдэдэг «Театрай хабар» гэһэн фестивалей илагша;
  • «Мүнгэн таха» гэһэн зүжэгынь уласай һайн дуратайшуулай театрнуудай фестивалей «Эрхим уран найруулга» гэһэн шангай лауреат;
  • Николай Соктоевай «Эжымни… алтамни» гэһэн пьесээр табигдаһан зүжэгынь «Буряад хэлэ сахин хамгаалга ба хүгжөөлгэ» гэһэн гүрэнэй программын гаршаг доро үнгэргэгдэдэг мүрысөөнэй 3-хи шатын дипломант;
  • Бато-Мунко Пурубуевай «Наймаа найман хүлтэй» гэһэн пьесээр табигдаһан зүжэгынь Буряад Уласай арадай ба драматическа бүлгэмүүдэй хоорондохи фестивалей 1-хи шатын лауреат ба «Эгээл бэрхэ зүжэгшэдэй бүлгэм» гэһэн шангай лауреат.

 2017 онһоо Баир Бадмаев Буряадай гүрэнэй багшанарай колледждэ «Уран уншалга» ба «Уран үгэ» гэһэн сэдэбүүдээр багшална. Баир Цыденбаловичай хүтэлбэри доро оюутадаараа суг хамта бэлдэгдэһэн зохёохы ажалнуудынь олон мүрысөөнүүдтэ хабаададаг, иладаг: «Дүрбэн тэнгэри», «Оюутадай хабар», «Буряад хэлэн — эхэ хэлэн» ба г. м.
2019 ондо Буряад драмын театрайнгаа эмхидхэһэн «Шэнэ буряад зүжэг» гэһэн түрүүшын зохёохы лабораторида хабаадажа, пьесэ бэшэлгын тусхай һургуули гаража, «Гулабхаанууд» гэһэн пьесэ зохёоһон байна. Энэ пьесэ уран уншалгын шата дээрээ олон зоной һонирхол татажа, мүнөө үеын олон бэрхэшээлнүүдые бодхооһон пьесэ гэжэ тоологдоо.

Зохёохы, урлаха, найруулха ажабайдалангаа эгээл хүсэ эршэтэй хаһадаа, түлэг дундаа ябаһан Баир Цыденбалович Бадмаев буряад хэлэнэйнгээ баялигые, һайханиие ганса тайзан дээрэһээ хангюурдажа ябана бэшэ. Түрэл хэлэн дээрээ гүнзэгы удхатай, уран һайхан үгэнүүдээр гүрөөтэй, хурса хэлэтэй шүлэгүүдые зохёодог. Залуу үетэниие буряад эльгэ сэдьхэлтэй, дотортой, хэлэтэй болгон хүмүүжэлжэ байхадань, хэды урматайб даа!

   Хэбэд номхон Хэжэнгэ нютагайнгаа нэрэ түрыень нэрлүүлжэ, Улзытэ Буурал Баабайнгаа солыень сурхуулжа ябаһан Баир Цыденбаловичтаа бүхы театрайнгаа ба харагшадайнгаа зүгһөө үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэһэн ушараарнь хани халуунаар амаршалаад, саашанхи ажал урлалдань гүн ехэ амжалта хүсэнэбди!


Автор: Буряадай гүрэнэй академическэ драмын театрай уран зохёолой таһагай мэргэжэлтэн Намжилма Цыденова

Читайте также